اوراق مشارکت: راهی نسبتاً امن برای سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت
در دنیای سرمایه‌گذاری با انواع مختلفی از دارایی‌ها و سطوح ریسک روبرو هستیم. در یک سوی طیف، دارایی‌های پرریسک با پتانسیل سود بالا (مانند سهام) قرار دارند و در سوی دیگر، دارایی‌های کم‌ریسک‌تر با بازدهی معمولاً پایین‌تر. برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال حفظ اصل سرمایه و کسب یک جریان درآمدی منظم و قابل پیش‌بینی هستند، “اوراق مشارکت” (و به‌طور کلی، سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت) گزینه‌ای جذاب و نسبتاً امن محسوب می‌شود.
اوراق مشارکت (Participation Bonds) چیست؟
اوراق مشارکت نوعی اوراق بهادار اسلامی (صکوک) است که بر اساس عقود اسلامی طراحی می‌شود. این اوراق معمولاً توسط دولت، شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها یا شرکت‌های بزرگ خصوصی برای تأمین مالی یک پروژه مشخص (مانند احداث نیروگاه، راه‌آهن، سد، یا پروژه‌های عمرانی) منتشر می‌شوند. با خرید اوراق مشارکت، شما در واقع در تأمین مالی آن پروژه مشارکت کرده و در سود حاصل از اجرای پروژه سهیم می‌شوید. به عبارت دیگر، شما بخشی از منابع مالی مورد نیاز پروژه را تأمین می‌کنید و در پایان دوره‌های مالی مشخص، سهمی از سود پروژه (یا مبلغی که به عنوان سود علی‌الحساب تضمین شده است) را دریافت می‌کنید.
مفهوم “درآمد ثابت” در اوراق مشارکت
هرچند از نظر شرعی و ماهیت حقوقی، سود اوراق مشارکت بر اساس عملکرد و سودآوری پروژه تعیین می‌شود (و بنابراین می‌تواند متغیر باشد)، اما در عمل و در اغلب موارد، ناشران این اوراق (به‌خصوص دولت و نهادهای معتبر دولتی) نرخی را به عنوان سود علی‌الحساب در فواصل زمانی مشخص (مثلاً هر سه ماه یا شش ماه) پرداخت می‌کنند که معمولاً تضمین شده است. سود قطعی نیز در پایان پروژه یا سررسید اوراق محاسبه شده و مابه‌التفاوت پرداخت می‌گردد. این شیوه پرداخت منظم سود علی‌الحساب، یک جریان درآمدی نسبتاً ثابت و قابل پیش‌بینی را برای سرمایه‌گذار فراهم می‌کند و به همین دلیل، اوراق مشارکت در دسته سرمایه‌گذاری‌های با “درآمد ثابت” قرار می‌گیرند.
چرا اوراق مشارکت راهی “نسبتاً امن” برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند؟
امنیت اوراق مشارکت (به‌خصوص اوراق منتشر شده توسط دولت یا نهادهای معتبر دولتی) به دلایل زیر است:
- اعتبار ناشر: اوراق مشارکت دولتی یا منتشره توسط نهادهای با پشتوانه دولتی، از بالاترین سطح اعتبار برخوردارند، زیرا احتمال نکول (عدم توانایی در پرداخت تعهدات) توسط دولت بسیار پایین‌تر از شرکت‌های خصوصی است.
- پشتوانه پروژه: اوراق مشارکت معمولاً برای تأمین مالی پروژه‌های مشخصی منتشر می‌شوند که دارایی‌ها و درآمدهای حاصل از آن‌ها پشتوانه بازپرداخت اصل و سود اوراق قرار می‌گیرد.
- اولویت در بازپرداخت: در صورت بروز مشکل مالی برای ناشر (ورشکستگی)، دارندگان اوراق قرضه (و اوراق مشارکت که نوعی صکوک با ماهیت بدهی هستند) معمولاً نسبت به سهامداران در اولویت بازپرداخت قرار دارند.
- نوسان کمتر قیمت: قیمت بازار اوراق مشارکت معمولاً نوسانات کمتری نسبت به قیمت سهام دارد، به‌خصوص زمانی که به زمان سررسید نزدیک می‌شوند.
ریسک‌های مرتبط با اوراق مشارکت
هیچ سرمایه‌گذاری کاملاً بدون ریسک نیست و اوراق مشارکت نیز با ریسک‌هایی همراه هستند که باید آن‌ها را شناخت:
- ریسک نرخ بهره: اگر پس از خرید اوراق مشارکت، نرخ بهره رایج در بازار افزایش یابد، ارزش بازار اوراق مشارکت شما که با نرخ پایین‌تر صادر شده‌اند، کاهش می‌یابد (زیرا اوراق جدید با سود جذاب‌تر در بازار موجود خواهند بود).
- ریسک تورم: اگر نرخ سود اوراق مشارکت کمتر از نرخ تورم باشد، قدرت خرید سود و اصل پول شما در طول زمان کاهش می‌یابد.
- ریسک اعتباری (نکول): هرچند در اوراق دولتی پایین است، اما در اوراق منتشره توسط شرکت‌های خصوصی، احتمال عدم توانایی ناشر در پرداخت به موقع سود یا اصل پول وجود دارد.
- ریسک نقدشوندگی: ممکن است فروش اوراق مشارکت در بازار ثانویه قبل از سررسید، به‌سرعت و بدون تأثیر بر قیمت آن‌ها امکان‌پذیر نباشد، به‌خصوص برای حجم‌های بالا یا اوراق پروژه‌های کمتر شناخته شده.
- ریسک پروژه: هرچند سود علی‌الحساب معمولاً تضمین شده است، اما سود قطعی به عملکرد پروژه بستگی دارد و ممکن است کمتر از حد انتظار باشد (البته در اوراق دولتی، معمولاً دولت مابه‌التفاوت سود قطعی و علی‌الحساب را پوشش می‌دهد).
مزایای سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت برای سرمایه‌گذاران
- جریان درآمدی ثابت و قابل پیش‌بینی: پرداخت‌های منظم سود علی‌الحساب، یک منبع درآمدی پایدار برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند که برای برنامه‌ریزی مالی بسیار مفید است.
- حفظ اصل سرمایه: به دلیل اعتبار بالای ناشران (به‌خصوص دولتی)، احتمال از دست دادن اصل سرمایه در سررسید بسیار پایین است.
- ریسک پایین‌تر نسبت به سهام: برای سرمایه‌گذارانی که ریسک‌پذیری کمی دارند، اوراق مشارکت گزینه‌ای مناسب‌تر از سهام است.
- تنوع بخشی سبد سرمایه‌گذاری: اوراق مشارکت نوعی دارایی با ریسک و بازده متفاوت از سهام و سایر دارایی‌ها هستند و می‌توانند به کاهش ریسک کلی سبد سرمایه‌گذاری کمک کنند.
- مشارکت در پروژه‌های توسعه‌ای: سرمایه‌گذاران در تأمین مالی پروژه‌های ملی یا بخش خصوصی که می‌تواند به توسعه کشور کمک کند، سهیم می‌شوند.
چه کسانی از سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت نفع می‌برند؟
- افراد ریسک‌گریز: کسانی که اولویت اصلی آن‌ها حفظ اصل سرمایه است و ریسک‌پذیری کمی دارند.
- افراد نیازمند جریان درآمدی منظم: بازنشستگان یا کسانی که برای پوشش هزینه‌های زندگی به درآمد منظم نیاز دارند.
- کسانی که به دنبال تنوع بخشی هستند: سرمایه‌گذارانی که سبد سرمایه‌گذاری متنوعی شامل سهام، اوراق قرضه و سایر دارایی‌ها می‌خواهند داشته باشند.
چگونه اوراق مشارکت بخریم؟
اوراق مشارکت معمولاً از طریق سیستم بانکی کشور (بانک‌ها) یا شرکت‌های کارگزاری بورس قابل خریداری هستند. در زمان انتشار اوراق جدید، می‌توانید مستقیماً از بانک‌های عامل یا کارگزاری‌ها اقدام به خرید نمایید. همچنین، اوراق مشارکت منتشر شده در بورس قابل معامله هستند و می‌توانید آن‌ها را از طریق حساب معاملاتی خود در کارگزاری‌ها خرید و فروش کنید.
نتیجه‌گیری
اوراق مشارکت و سرمایه‌گذاری‌های با درآمد ثابت، گزینه‌ای ارزشمند در سبد سرمایه‌گذاری هستند، به‌خصوص برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال حفظ اصل سرمایه، کسب جریان درآمدی منظم و پذیرش ریسک پایین‌تر نسبت به سرمایه‌گذاری در سهام می‌باشند. هرچند هیچ سرمایه‌گذاری کاملاً بدون ریسک نیست و ریسک‌هایی نظیر نرخ بهره یا تورم همواره وجود دارند، اما اوراق مشارکت منتشره توسط نهادهای معتبر، راهی نسبتاً امن و قابل پیش‌بینی برای رشد آرام و مطمئن سرمایه و تأمین مالی پروژه‌های ملی و اقتصادی محسوب می‌شوند. آن‌ها بخش مهمی از یک سبد سرمایه‌گذاری متنوع و متعادل را تشکیل می‌دهند.
بدون دیدگاه